شهرت اعتقاد غزالی به ناتوانی عقل در تشخیص حسن و قبح و نیازمندی به شرع برای حکم کردن به حسن و قبح امور بر کسی پوشیده نیست، امّا این که این رأی غزالی نه از سر اعتقاد به ناتوانی عقل در دست یابی به معرفت اخلاقی بلکه ناشی از اعتقاد وی به آسیب پذیری عقل از آلودگی های اخلاقی است چندان مورد توجّه واقع نشده است. غزالی نه تنها به ناتوانی عقل در حوز? معرفت های اخلاقی اعتقاد ندارد بلکه به جدّ به کارآیی ساختار...

در این مقاله مفهوم وظیفه در اخلاق کانت را از سه منظر معناشناسی، معرفت شناسی و وجودشناسی مورد بررسی قرار داده ایم. به لحاظ معناشناسی وظیفه عملی است که شخص به انجام آن ملزم می شود. الزام، ضرورت یافتن یک فعل اختیاری تحت دستور عقل است. از منظر معرفت شناختی، عقل منشأ احکام و وظایف اخلاقی است؛ احکام اخلاقی، احکام تألیفی پیشینی هستند و امر مطلق راه تشخیص وظایف اخلاقی خود است. به عقیدۀ کانت، عقل کاشف ا...

سقراط بر این باور بود که میان معرفت و فعل اخلاقی، هیچ شکافی وجود ندارد؛ چراکه معرفت انسان، موجب تحقق فعل می‌شود. ارسطو ضمن انتقاد از این نگره سقراط، علت شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی را ضعف اراده می‌دانست. ابن‌سینا نیز برخلاف سقراط، معرفت را شرط کافی فعل در نظر نمی‌گرفت؛ اما برخلاف ارسطو، تأثیر میل بر اراده را هم علت شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی نمی‌دانست؛ بلکه از نظر او، اراده ناشی از معرفت عقل...

نظریه شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی یکی از مهم ترین مباحثی است که از گذشته تا به امروز مورد توجه اندیشمندان و فیلسوفان واقع شده است و تاثیر بسزایی در امر تعلیم و تربیت دارد. این بحث در آثار ابن سینا نیز مطرح شده است. ابن سینا فیلسوفی مسلمان است و دیدگاه مختص به خود را دارد. بنابراین تبیین این مساله از دیدگاه او در دو بعد عقلی و نقلی قابل بررسی است

شهرت اعتقاد غزالی به ناتوانی عقل در تشخیص حسن و قبح و نیازمندی به شرع برای حکم کردن به حسن و قبح امور بر کسی پوشیده نیست، امّا این‌که این رأی غزالی نه از سر اعتقاد به ناتوانی عقل در دست‌یابی به معرفت اخلاقی بلکه ناشی از اعتقاد وی به آسیب‌پذیری عقل از آلودگی‌های اخلاقی است چندان مورد توجّه واقع نشده است. غزالی نه تنها به ناتوانی عقل در حوز? معرفت‌های اخلاقی اعتقاد ندارد بلکه به‌جدّ به کارآیی ساختار...

عرفان و اخلاق، از نیازهای اساسی انسان در همۀ روزگاران بوده و هست و در این میان، ارمغان معنوی رسولان الهی که از آن با عنوان «عرفان و اخلاق مأثور» یاد می­شود، بهترین و سالم­ترین پاسخ به این نیاز است. قرآن و حدیث معصومان، آکنده از آموزه­های عرفانی و اخلاقی است که نیازمند استفاده از روش­های صحیح اجتهادی در استخراج این آموزه­ها ازجمله دلیل عقل به عنوان یکی از ادلۀ چهارگانۀ اجتهاد هستند که متأسفانه ا...

نظریه اخلاقی غزالی تقریری از نظریه های فضیلت گرایی اخلاقی است که در واقع تلفیقی از سه رویکرد فلسفی، نقلی و عرفانی است که جنبه نقلی و عرفانی آن بسیار غلیظ تر از جنبه فلسفی آن است. وی از سویی تابع نظریه حد وسط ارسطویی است که فضیلت اخلاقی را حد وسط دو رذیلت افراط و تفریط می داند و از سوی دیگر، افزون بر عقل، شرع را نیز معیار تعیین فضیلت برمی شمارد و با استناد به آیات و روایات، فضایل اخلاقی را معین ...